Divan-ı Hümayun’un üyeleri ve görevleri

Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminde önemli bir rol oynayan Divan-ı Hümayun, padişahın başkanlığında toplanan bir meclisti. İşte Divan-ı Hümayun’un üyeleri ve görevleri:

1. Vezir-i Azam (Sadrazam)

Sadrazam, padişahın mutlak vekili olarak kabul edilirdi. Padişahın mührünü taşır ve hükümet işlemlerini padişah adına onaylar. Aynı zamanda önemli atamaları yapar ve ordunun başında sefere çıkabilir. Başkentteki düzen ve yönetimden de sorumludur.

2. Vezirler

Vezirler, Divan’ın üyeleri arasında yer alır ve vezir-i azamın sağında oturur. Kubbealtında toplanarak işlere baktıkları için “Kubbe Vezirleri” olarak da adlandırılır. Önemli eyaletlere atanan valiler arasından seçilirler.

3. Kazasker

Kazasker, adalet işlerinden sorumludur. Medrese işlerine bakar, kadı ve müderrislerin atamalarını yapar. Taşrada çözülemeyen davalara müdahale eder. Anadolu ve Rumeli Kazaskerleri olarak ikiye ayrılır.

4. Defterdar

Mali işlemlerden sorumludur. Devlet gelirlerini yönetir, dış hazineye teslim eder ve harcamalara dönüştürür. Rumeli ve Anadolu Defterdarları olarak iki ayrı pozisyonları bulunur. Baş defterdar, yatırım ve para basımı gibi önemli kararları sadrazama sunar ve padişah onayı ile uygular.

5. Nişancı

Nişancı, padişah adına alınan fermanları ve beratları düzenler. Fethedilen bölgelerdeki arazilerin tapu tahrir defterlerine kaydedilmesinden sorumludur. Kanuni Dönemi’nden itibaren tımar sistemi düzeni ve dağıtımı da nişancıya aittir.

6. Şeyhülislam

Divan’ın asli üyesi olmayan Şeyhülislam, gerekli görüldüğünde Divana girer ve fikrini sunar. En yüksek din görevlisi olarak ilmiye sınıfının başındadır. Divan’da alınan kararların çeri hukuka uygun olup olmadığına dair fetva verir.

7. Reisülküttap

Divan’ın asli üyesi olmayan reisülküttaplar, Divan katiplerinin ve kalemlerinin şefidir. Fermanları uygun olarak yazar, padişah ve vezir-i azama gelen mektupları tercüme eder ve buna cevap hazırlar.

8. Kaptanıderya

Kaptanıderya, denizcilik işlerinden sorumludur. Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nden itibaren Divan’ın asıl üyeleri arasında yer alır. En büyük deniz komutanıdır ve tersaneye ait işlere bakar.

9. Yeniçeri Ağası

Askeri konularda gerekli görüldüğünde Divana çağrılır. Kapıkulu askerlerinin sorunlarını Divana iletir ve başkent İstanbul’un güvenliğinden sorumludur.

Sıkça Sorulan Sorular:

1. Divan-ı Hümayun nedir?
   • Divan-ı Hümayun, Osmanlı İmparatorluğu’nda padişahın başkanlığında toplanan birinci derecede devlet işlerini görüşen yüksek meclistir.
2. Divan-ı Hümayun Hangi Padişah Döneminde Kurulmuştur?
   • Osmanlı Devleti’nde ilk divan, Orhan Bey Dönemi’nde kurulmuştur.
3. Divan-ı Hümayun Hangi Padişah Döneminde Kaldırıldı?
   • Divan-ı Hümayun, 17. yüzyıldan itibaren önemini kaybetmeye başlamış, 18. yüzyıldan sonra ise sadrazam konaklarında yapılan toplantılara dönüşmüştür.
4. Kimler Divan-ı Hümayun’a başvurabilirdi?
   • Osmanlı İmparatorluğu’nda hangi din, millet ve tabakadan olursa olsun, herkes Divan’a başvurabilirdi. Haksızlığa uğrayanlar, yanlış kararlar alanlar ve şikayette bulunanlar Divan’a başvurabilirlerdi.
5. Divan-ı Hümayun’un görevleri nelerdi?
   • Divan-ı Hümayun’da idari, askeri, hukuki, adli ve mali konular görüşülür, davalar ve şikayetler karara bağlanırdı. Burada alınan kararlar, Osmanlı hukuk sistemi gereği kanun olarak kabul edilirdi.

Dış bağlantılar: Wiki